Na de moord op de joodse bevolking van Europa (door het antisemitisme – in in navolging daarvan door het zionisme, dat geïnternaliseerde antisemitisme – onterecht als een volk opgevat) is de Armeense ongetwijfeld de bekendste genocide in de geschiedenis. De kennis daarvan is echter over het algemeen nog veel oppervlakkiger dan die over de misdaden van het naziregime. Veel Vlamingen zullen wellicht denken dat wat er vanaf 1915 in het Ottomaanse Rijk gebeurde een geïsoleerd geval is en weten niet dat dit slechts het dieptepunt was in een lange geschiedenis van vervolging. Zo weten weinigen dat de Armenen ook reeds het slachtoffer waren van bloederige slachtpartijen door of met medeweten van de Ottomaanse autoriteiten van de Russisch-Ottomaanse oorlog van 1877-1878, die weliswaar eindigde met een Russische overwinning maar waarbij wel hele gebieden met de grond werden gelijkgemaakt. Deze episode vormt de achtergrond van Chente (‘De Gek’) uit 1880, een van de belangrijkste romans van de Armeense literatuur en de Armeense nationale heropstanding, van de schrijver Raffi (eigl. Hakob Melik Hakobian, geboren te Pajadjowk (Iran) in 1835 en gestorven in Tbilisi (Georgië) in 1888).

  3. Perspectieven: weg van de besparingslogica en de mondialisering!

 

Maar om dat te doen, moet het antwoord dat we op de coronacrisis bieden, niet enkel reactief zijn: we moeten niet enkel “nee!” zeggen tegen de plannen van de regeringen, maar we moeten ook lessen trekken voor de lange termijn en ons afvragen wat dit betekent voor de alternatieven die we voorstellen.

Daarom moeten we het verband kunnen leggen tussen de coronacrisis en het mondialiserende kapitalisme. Dat verband is minstens tweeledig:

  • De snelheid waarmee de ziekte zich wereldwijd heeft verspreid, staat niet los van de manier waarop het kapitalisme op dit ogenblik functioneert: het virus is voor een groot gedeelte meegesurft op de internationale handelsstromen, waarbij – in navolging van de liberalisering van de kapitaalmarkten (de mondialisering in eigenlijke zin – de goederenproductie steeds meer op wereldschaal plaatsvindt.
  • De efficiëntie van het antwoord van de overheden op het uitbreken van de ziekte in onze gebieden, en dan zeker de gebrekkige aspecten daarvan, kunnen ook niet los worden gezien van de internationale arbeidsdeling, waarbij de sector van de goederenproductie[1] in grote mate werd ‘geoutsourced’ naar lageloonlanden.

2. Na de pandemie: volmachten als voorsmaakje van een belgicistisch soberheidsbeleid?

 

De deskundigen tasten nog in het duister over het wanneer, maar allen zijn het erover eens dat het aantal vastgestelde besmettingen en helaas ook overlijdens binnen een afzienbare periode zijn piek zal bereiken en vervolgens zal afnemen. Op een gegeven ogenblik zal de sanitaire noodtoestand en de maatregelen die de Europese regeringen in het kader daarvan nemen dan ook worden opgeheven. Dat is in eerste instantie goed nieuws voor de meesten onder ons: we kunnen de draad van ons sociale leven weer opnemen, ongehinderd familie en vrienden gaan bezoeken, zelfstandigen zullen hun winkeltje of horecazaak weer kunnen openen (voor zover de huur en andere financiële verplichtingen hen niet “genekt” hebben) … Maar: het leidt geen twijfel dat een weken- en zelfs maandenlange stilstand in het productieproces de daarvoor al fragiele wereldeconomie in een ernstige recessie en mogelijk crisis aan het storten is, die met het opheffen van de sanitaire noodtoestand nog lang niet achter de rug zal zijn. Ook bij ons voorspelt Voka dat de coronacrisis minstens drie keer zo erg zal worden als de financiële crisis van 2008. Het is een illusie te denken dat we over een paar maanden over kunnen naar de oude orde van de dag. Zowel de regeringen als de bedrijven zullen antwoorden trachten te formuleren op een diepe economische recessie. Ook hier zullen die de vertaling zijn van de belangen van de dominante maatschappelijke klasse – en diegenen die andere belangen hebben, doen er goed aan zich nu al na te denken over de eigen voorstellen en de manier waarop we deze kunnen doorvoeren.

Inleiding

 

Eerst en vooral: we zullen het niet hebben over het coronavirus. Daarmee bedoelen we: dit is geen wetenschappelijke verhandeling over het virus zelf, over zijn wijze van bestrijding, over welke maatregelen je als individu moet nemen om jezelf ervan te vrijwaren, enz. In deze materie lijkt het het beste dat we – weliswaar steeds met de politieke context in het achterhoofd – ons beroepen op onze dokters, specialisten en verpleegkundigen, en hun alle steun geven die we in de moeilijke omstandigheden kunnen bieden.

Waar het hier wel over gaat, is de manier waarop wij als maatschappij omgaan met deze nieuwe ziekte, en over de manier waarop we kunnen omgaan met de nasleep ervan. Het heeft immers op zeer korte tijd het dagelijkse leven van zowat iedereen in Vlaanderen, en ver daarbuiten, ingrijpend veranderd – sneller dan iedere economische of technologische vooruitgang de afgelopen decennia dat heeft veranderd.