We hebben het al eerder geschreven: zowel naar aanleiding van de Lumumba-commissie, die werd opgericht in 2000 en die in 2001 haar werkzaamheden afrondde en haar aanbevelingen presenteerde, als naar aanleiding van het proces dat in 2021 werd aangespannen tegen de Belgische staat door vijf vrouwen die door Belgische kolonialen verwekt werden bij Congolese vrouwen en bij die moeders weggehaald werden – zogezegd om hen een betere opvoeding te geven, telkens botst het Belgische establishment tegen de koloniale erfzonde van de Belgische staat.
Ten tijde van de Lumumba-commissie vroeg de voorzitter van deze commissie, toenmalig VLD-politicus Geert Versnick, om toegang te verlenen toch de koninklijke archieven. Dat werd toegestaan, maar in de marge van het positieve antwoord op de vraag van de commissie werd ook benadrukt “dat de vrijgave van de documenten geen precedent mag vormen om in de toekomst allerlei stukken op te vragen die de grondwettelijke onschendbaarheid van de koning in het gedrang kunnen brengen” (De Standaard 30 en 31 mei 2001). Met de aanbevelingen van de Lumumba-commissie werd tot vandaag niets gedaan.
In het proces dat vorig jaar werd aangespannen tegen de Belgische staat voor misdaden tegen de menselijkheid door vijf zogenaamde “halfbloeden” die slachtoffer werden van de systematische politiek van segregatie en ontvoering van halfbloedkinderen in Belgisch Congo, volgde de vrijspraak voor de Belgische staat. Ondanks het feit dat politici zoals Charles Michel in zijn hoedanigheid als Belgisch premier toegeven dat “de Belgische staat daden heeft gesteld die in strijd zijn met de fundamentele mensenrechten” in verband met de situatie van de “halfbloeden” (toespraak van Charles Michel op 4 april 2019 in de Kamer) besloot de Belgische rechtbank dat “de Belgische staat niet kan worden gestraft voor een misdrijf tegen de mensheid voor feiten die destijds niet als zodanig konden worden gekwalificeerd” (VRT, 8 dec 2021). De vrouwen vroegen een principiële erkenning én een schadevergoeding. Niets dus. Misdrijven tegen de menselijkheid begaan door de Belgische staat kunnen dus niet bestraft worden omdat het volgens de wetten van diezelfde Belgische staat toen ze begaan werden geen misdrijven waren.
En nu eindigde de Bijzondere Commissie voor het Koloniale Verleden, kortweg “Congocommissie” op een sisser. Ondanks 128 ontwerpaanbevelingen na 2,5 jaar werk kwam er niet eens een stemming, liberalen verlieten de zaal en de commissie viel letterlijk uit elkaar. Grote struikelblok bleek aanbeveling nr. 69 over het aanbieden van verontschuldigingen. Open VLD-fractieleidster Maggie De Block liet optekenen in De Standaard “Verontschuldigingen impliceren een schuldbekentenis, we willen niet dat toekomstige generaties herstelbetalingen moeten ophoesten” (DS, 20 dec 2022). Wablieft? De Belgische staat is dus niet schuldig aan de kolonisatie van Congo? Dan zijn er maar twee mogelijkheden: of Congo is nooit gekoloniseerd geweest, of het zijn anderen geweest. Het zullen wellicht de Duitsers geweest zijn, of … de Chinezen? Toen al!
Alle gekheid op een stokje: de voorzitter van de Congocommissie, Groen-politicus Wouter De Vriendt was naar eigen zeggen “onthutst” over het parcours van zijn eindrapport. Hij verklaarde “De Commissie is een zaak geworden van partijvoorzitters, kabinetten én het koninklijk paleis. Dat toont de gevoeligheid. Aan sommige taboes mag je blijkbaar niet tornen. Er werden rode lijnen opgedrongen door mensen die niet mee hebben gewerkt.” Nu hebben we Wouter De Vriendt nog nooit betrapt op republikeins activisme laat staan op anti-Belgische agitatie. Waar haalt de commissievoorzitter zijn beweringen dan vandaan als ze niet stroken met de waarheid? De vraag of er herstelbetalingen moesten komen werd zelfs afgewezen in aanbeveling nr. 70. Dus daarover ging het niét. De Standaard, die we zeker de laatste decennia ook niet meer kunnen betrappen op anti-Belgisch activisme, schreef op 23 november jl. dat koning Philippe via premier De Croo discrete signalen had gegeven dat verontschuldigingen en herstelbetalingen niet konden. “Senior writer” Peter Mijlemans van Het Nieuwsblad schreef in zijn commentaar terecht “Men moest er geen glazen bol voor hebben. Mocht de Kamercommissie over het Belgische koloniale verleden op niets uitdraaien, dan zou die struikelen over één woord: excuses. Wat dus ook gebeurd is. De rol van het koninklijk paleis daarin is meer dan bedenkelijk. De voorzitter van de commissie, Wouter de Vriendt, hintte er gisteren op. De druk van het paleis heeft het eindrapport mee gekelderd. Het parlementslid van Groen bleef nog vriendelijk door te verwijzen naar de politieke dwarsliggers, de liberalen langs beide zijden van de taalgrens. Terwijl hij weet dat die oppositie tegen het woord “excuses” werd ingefluisterd door het paleis. Verder dan een spijtbetuiging -zoals koning Filip al deed- wil Laken niet gaan.” (Het Nieuwsblad, 20 dec 2022)
Op dezelfde dag dat de Nederlandse liberale premier Mark Rutte (VVD) verklaart: “Eeuwenlang zijn in naam van de Nederlandse staat mensen tot handelswaar gemaakt, uitgebuit en mishandeld. Te weinig hebben opéénvolgende Nederlandse regeringen gezien en erkend dat het slavernijverleden een negatieve doorwerking had én heeft. Daarom bied ik namens de Nederlandse staat excuses aan”, verklaart de fractieleidster van de Belgische liberale regeringspartij Open VLD dat de Belgische staat geen schuld heeft aan de kolonisatie van Congo. Ziedaar het liberale koninkrijk België en zijn koloniale erfzonde.
