Onder grote lokale en internationale belangstelling legde de Catalaanse president Puigdemont op 10 oktober zijn verklaring af naar aanleiding van het referendum omtrent Catalaanse onafhankelijkheid. De president kondigde aan dat Catalonië via het referendum de democratische legitimiteit heeft om onafhankelijk te worden van de Spaanse Staat, maar dat de concrete uitvoering hiervan uitgesteld wordt om onderhandelingen met de vertegenwoordigers van de Spaanse Staat mogelijk te houden. Onderhandelingen die daarvoor al 19 keer afgewezen werden door de Spaanse Staat.
Hiermee neemt de Catalaanse regering een zeer risicovolle beslissing. In de eerste plaats omdat hierdoor het conflict tussen de Catalaanse vrijheidsbeweging en de Spaanse Staat op een speelterrein gevoerd wordt waar Madrid zich zeer goed thuis voelt: zwijgen, wijzen op de onaantastbaarheid van de Spaanse grondwet (inclusief, en vooral, op de neofranquistische kern ervan die Spanje als één en ondeelbaar beschouwt) en vooral niets doen. Maar ook omdat de grote sterkte van de Catalaanse beweging niet haar partijpolitieke vertegenwoordiging is, maar wel haar mobilisatiekracht op de straat. De Catalaanse beweging kan bij haar manifestaties soms twee miljoen mensen mobiliseren. Steeds geweldloos maar vastberaden. De Catalaanse beweging toonde dat zij de bevolking kan begeesteren met haar democratische project voor een onafhankelijk Catalonië in de aanloop naar en tijdens het onafhankelijkheidsreferendum. Om te verhinderen dat de Spaanse Guardia Civil of de Policia Nacional stembureaus zou verzegelden, trokken tienduizenden Catalanen de avond voor het referendum naar hun kiesbureau om het gebouw te bezetten en de stembusgang te garanderen. Ondanks het brutale Spaanse politieoptreden, waarbij men willekeurig op stembusgangers insloeg, ongeacht leeftijd, ondanks het feit dat de Guardia Civil het informaticasysteem van het referendum systematisch hackte, ondanks de confiscatie van stembussen, ondanks de invallen bij drukkerijen op zoek naar stembrieven, ondanks het bedreigen van ambtenaren, politici en activisten met celstraffen en enorme boetes, ondanks dit alles was het referendum een groot succes te noemen. Zo'n 57% van de kiesgerechtigden slaagde erin om een geldige stem uit te brengen (door de confiscatie van 770.000 stembrieven lag het aantal getelde stemmen een stuk lager).
Met de algemene staking op 3 oktober bewees de Catalaanse vrijheidsbeweging opnieuw haar karakter van massale volksbeweging. Niet alleen in Barcelona, maar tot in de kleinste dorpen mobiliseert ze mensenmassa's, bijvoorbeeld om het vertrek van de Spaanse Guardia Civil of Policia Nacional uit hun dorp of stad te eisen.
Na het referendum van 1 oktober werd het al snel duidelijk dat alle bestaande machten zich pal achter de Spaanse premier Rajoy en zijn neofranquistische Partido Popular schaarden. De instellingen van de Europese Unie en de lidstaten benadrukten unisono dat er geen sprake kan zijn van initiatieven die buiten de Spaanse grondwet treden. Verder dan een opmerking dat de politierepressie misschien wat overdreven was, kwam geen enkele lidstaat tussenbeide. Zoals we ook in de aanloop naar het Schotse onafhankelijkheidsreferendum zagen, haalde de EU alle mogelijke en onmogelijke dreigementen van stal om de kiezers angst aan te jagen. De EU is enkel geïnteresseerd in een status quo, waar iedere lidstaat een beleid voert gericht op een afbraak van de sociale zekerheid en de openbare dienstverlening.
Het lijdt geen twijfel dat de EU en de Spaanse Staat de onderhandelingsperiode zullen aangrijpen om de Catalaanse bevolking verder angst aan te jagen.
De vraag is ook in hoeverre de partij van Puigdemont, PDeCAT, druk zal zetten op haar voorman om vooral geen radicaal discours te hanteren. PDeCAT komt voort uit de CiU, het kartel van Catalaanse liberalen (CDC) en Catalaanse christendemocraten (UDC). De CiU was altijd verdediger van een zo ruim mogelijke autonomie binnen de Spaanse Staat vooral bedoeld om de Catalaanse burgerij van twee wallen te laten eten, en om haar partij lokaal te consolideren, maar nooit een verdediger van Catalaanse onafhankelijk. Het is pas onder druk van de Catalaanse burgerbewegingen dat het kartel genoopt werd een keuze te maken: ofwel plooien voor de druk van Madrid ofwel meegaan in het streven naar onafhankelijkheid. UDC koos het eerste en werd electoraal afgemaakt, CDC koos het tweede en ging een nieuw kartel aan, ditmaal met de linkse Catalaanse republikeinen van de ERC. Het laatste wat de partij van Puigdemont wil, is een revolutionaire situatie. Iedere kans die Catalaanse beweging hun toelaat, zal de PDeCAT aangrijpen om terug te keren naar hun oude discours van liberalisme en Catalaans regionalisme. Ook vanuit het bedrijfsleven wordt de druk op de PDeCAT verhoogd om zeker geen beslissingen te nemen die het bestaande politieke en economische systeem in het gedrang brengen.
Vooral de idee van échte onafhankelijkheid, waarbij niet alleen gebroken wordt met de Spaanse Staat en de monarchie van de Bourbons, maar waar ook gebroken wordt met het kapitalisme, de EU en de NAVO is een gruwel in de ogen van de liberale partij.
Voor het verwezenlijken van een dergelijke onafhankelijkheid is het daarom van belang dat de Catalaanse volksbewegingen het initiatief niet overlaten aan de partijpolitiek, blijven druk zetten op hun regering, en vooral aanwezig blijven in de straten van Catalonië.
We roepen ook alle linkse bewegingen, zowel op het Iberische schiereiland als de rest van de wereld, op om hun steun te verlenen aan de Catalaanse vrijheidsstrijd.
