Maandag 15 november om 14u in de Frans Boelstraat 1 te Temse overhandigde het platform ”Scheepsbouwers en hun Kraan” (*) samen met een delegatie van ex-Boelwerknemers en solidaire verenigingen het resultaat van de petitieactie voor het behoud van de Boelwerfkraan aan het schepencollege van Temse.
Vlaanderen heeft een rijke sociale en industriële geschiedenis. De Kraan aan de Scheldeoever te Temse is een eerbetoon aan het roemrijke scheepsbouwverleden in de gemeente Temse. De scheepswerf is ook een symbool van de sociale strijd van de scheepsbouwers. Ze is een herinnering aan al de arbeiders en bedienden, van 1829 tot de sluiting op 30 november 1994, die er hun kunde en arbeid in zetten, vaak met gezondheidsrisico’s. De scheepswerf stelde ook vele mensen indirect te werk, en de middenstand in Temse leefde van de koopkracht van de scheepsbouwers. De Kraan behoort tot de “skyline” van Temse aan de Schelde. Wie vanuit Brussel, Mechelen, Bornem, per fiets, trein of auto over de Scheldebrug rijdt richting Temse kan er niet naast kijken. De Kraan werd in 1956 gebouwd door de Nederlandse machinefabriek Hensen. In België is dit de enige overgebleven kraan van Hensen, een type dat sinds 1910 over de hele wereld werd verspreid. De kraan is een reus: met een hijscapaciteit van 40 ton op 10 meter en 14 ton op 45 meter afstand. De hoogte is maar liefst 48 meter. De Kraan is sinds 2004 geklasseerd en beschermd en in 2009 is ze bouwkundig industrieel erfgoed van Vlaanderen. Op vraag van het centrumrechtse CD&V-, Open VLD- en N-VA gemeentebestuur van Temse o.l.v. burgemeester Luc De Ryck (CD&V) werd de procedure tot deklassering van de Kraan opgestart door de bevoegde minister Matthias Diependaele (N-VA).
Er werd onmiddellijk een Platform opgestart, “De scheepsbouwers en hun Kraan”, dat een petitieactie startte om de Kraan te behouden. Het Platform verzamelde 1.700 handtekeningen in Temse en omgeving en gaat die afgeven aan het schepencollege op maandag 15 november e.k. Het openbaar onderzoek naar het deklasseren loopt tot 8 december. Het Platform roept op om bezwaarschriften in te dienen. Om de bureaucratische rompslomp te vermijden voorziet het Platform kant-en-klare bezwaarschriften op internet.
Burgemeester L. De Ryck stelt dat het bestuur de Kraan wil behouden zonder bescherming, dat is goedkoper. Hiervoor zijn echter geen garanties. Het gemeentebestuur heeft de Kraan al jarenlang verwaarloosd. Gemeenteraadslid Bert Bauwelinck (Lijst Tesamen) stelt dat de factuur ingeval van het behoud nog verder zal stijgen. Want zonder bescherming verliest de gemeente Temse 600.000 euro aan Vlaamse subsidies.
Het Platform voor de Kraan van Boel staat niet alleen. De provincie Oost-Vlaanderen sprak zich al uit pro behoud van de Kraan. Gedeputeerde Ann Vervliet (N-VA) zei uitdrukkelijk dat ze niet betrokken was met het initiatief van het gemeentebestuur van Temse. Ze zei dat het provinciebestuur het behoud van de Kraan steunt als laatste getuige van een rijk verleden van de Vlaamse scheepswerf en zou het als een “visueel en emotioneel verlies” beschouwen als de Kraan zou verdwijnen. Hiermee negeert minister M. Diependaele het standpunt van een niet onbelangrijke partijgenoot in de provincie en bij uitbreiding de Oost-Vlaamse erfgoedcel. In het Vlaams Parlement werd ook een voorstel van resolutie gemaakt voor het behoud van de monumentale Kraan. De Kraan heeft immers een betekenis voor Vlaanderen. De nauwe betrokkenheid van de Vlaamse regering destijds zowel in het verstrekken van scheepskredieten als in het effectief aandeelhouderschap (beter ware geweest een complete Vlaamse nationalisering) in de laatste jaren toont aan dat dit niet een lokaal, maar een Vlaams dossier was. En breder nog een internationaal dossier: het was de tijd toen alle traditionele Vlaamse partijen de neoliberale kaart trokken van globalisering, wat neerkwam op het verdwijnen van strategische Vlaamse industriële bedrijven in Vlaanderen. (Het was dan ook niet verwonderlijk dat bij het begin van de coronapandemie Vlaanderen en Europa geen mondmaskers hadden en ze vanuit het verre Azië moesten aanvoeren). De restauratie van het Kraanmonument, gesteund door Vlaanderen, kan ingebed worden in een breder verhaal waar recreatie, toerisme, erfgoedbeleving, naast de Vlaamse kastelen en ambachtelijk sites, hand in hand gaan.
Ondertussen is ook een nieuwe kans geopend om de Kraan in haar grandeur te herstellen via Europese subsidies. Het interregioprogramma Vlaanderen-Nederland heeft in haar programmatie 2021-2027 een nieuwe beleidsvisie opgenomen, namelijk “Duurzame vrijetijdsbesteding”, waarin toeristisch-educatieve projecten en erfgoedbeleving centraal staan. Het Platform nam hiervoor al contact met de provincie, waar men verzekerde dat het dossier Boelwerfkraan perfect past in die optie. Het Platform vraagt dan ook uitdrukkelijk dat het gemeentebestuur stappen onderneemt om een dossier in te dienen.
De Kraan is niet alleen een stille getuige van een Vlaams industrieel verleden in een strategische sector, een eerbetoon aan alle arbeiders en bedienden die de scheepswerf ooit deden floreren. Het is ook een donkere streep in de horizon van een failliet Vlaams beleid van dertig jaar neoliberale globalisering, verhuis naar lageloonlanden, maximale winsten voor Vlaamse aandeelhouders in verre landen (familie Saverys).
(*) Platform “Scheepsbouwers en hun Kraan”, ABVV-Waasland, ABVV-Metaal, PvdA-Waasland, Vooruit-Temse, gemeentelijst Temse “Tesamen”, Masereelfonds e.a.
