Een ecologische EU is even illusoir als een sociale EU. De plannen van de commissie-von der Leyen om de ggo-wetgeving te versoepelen onderstrepen dit nogmaal. Wij zijn dan ook geen vragende partij om ons milieu-, landbouw-, ggo-, ... beleid in handen van de EU te geven. Zolang dit gebeurt, moet er druk worden uitgeoefend om de invloed van multinationale (agro-)industrielobby's tegen te gaan.
Daarom is de V-SB een van de vele Europese bewegingen die onderstaande brief heeft ondertekend (eigen vertaling). Dit initiatief werd genomen door een aantal milieuverenigingen naar aanleiding van het uitgelekte voornemen van de EU om kortere vergunningsprocedures in te voeren voor Amerikaans ggo-voedsel.
Over EU-controle op ggo-voedsel valt niet te onderhandelen
Beste commissaris Hogan,
In het verlengde van een ruime verklaring van het maatschappelijke middenveld over de handelsonderhandelingen tussen de EU en de VS[1] wensen wij nogmaals de noodzaak van het handhaven van de voedselveiligheidsnormen van de EU te benadrukken.
Volgens berichtgeving in de media wenst de Commissie, in het kader van haar handelsakkoord met de VS, de vergunningen voor genetisch gemodificeerde organismen (ggo’s) sneller toe te kennen.[2]
Ondanks jarenlange agressieve marketing is slechts een handjevol landen begonnen met gentechnologie, voor slechts een handjevol gewassen. Het aantal landen waar genetisch gemanipuleerde gewassen worden geteeld, is sinds 2013 zelfs aan het dalen.[3] Op dit ogenblik is bijna 90 procent van de ggo-velden in de wereld bestemd voor gewassen die gemanipuleerd werden om besproeiingen met herbiciden die hen anders zouden doden te overleven.[4] Hun teelt heeft geleid tot een massale toename in het gebruik van herbiciden.[5]
Genetisch gemanipuleerde gewassen worden voornamelijk geteeld in de vorm van grootschalige industriële monoculturen, met schadelijke gevolgen voor de ecosystemen. Ook werd vastgesteld dat genetisch gemanipuleerde planten kruisen met wilde populaties, met tot nu toe onbekende gevolgen. Potentiële risico’s voor de volksgezondheid ten gevolge van de compositionele verschillen met genetisch niet-gemanipuleerde gewassen blijven momenteel nog maar slecht begrepen.[6]
De EU heeft strenge regels ingevoerd om ervoor te zorgen dat ggo’s enkel op de markt kunnen worden gebracht na een grondige veiligheidsanalyse en onderworpen zijn aan traceerbaarheids- en etiketteringsvereisten. Deze normen zijn er om goede redenen: om burgers en het leefmilieu te beschermen.
Het niveau van controle op individuele ggo’s mag niet naar beneden worden gehaald
Nu reeds zijn de ggo-vergunningen van de EU gebaseerd op een oppervlakkige wetenschappelijke evaluatie die belangrijke mogelijke oorzaken van schade negeren. De beoordelingen van de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EAVV) negeren doorgaans cruciale aspecten, zoals het toegenomen gebruik van chemicaliën verbonden met herbicidebestendige genetisch gemanipuleerde gewassen alsook potentiële negatieve effecten in stressomstandigheden (zoals droogte) en in de loop van verschillende generaties. Ze slaan evenmin acht op effecten die kunnen ontstaan wanneer verschillende ggo-kenmerken samenkomen in zogeheten “stacked events”.
Bovendien zijn de ggo-vergunningen van de EU het resultaat van een ten gronde ondemocratisch besluitvormingsproces, waarbij de Commissie eenzijdig beslist – zonder de ruggensteun van een gekwalificeerde meerderheid van EU-lidstaten en tegen parlementaire bezwaren van een meerderheid van de Europese parlementsleden.[7]Dit proces ondergraaft de democratische geloofsbrieven van de EU en draagt bij tot het verdere compromitteren van de gezondheids- en milieubescherming door de EU.
Dit nu reeds onbevredigende proces nog versnellen, zou de wetenschappelijke gestrengheid en democratische controle voort verminderen. Het zou EAVV ervan kunnen weerhouden verdere gegevens te vragen om de veiligheid van ggo-producten na te gaan. Het zou ook onvoldoende tijd overlaten aan de regeringen van de lidstaten en aan het Europees Parlement om hun onderzoek uit te voeren en hun standpunt bekend te maken.
In plaats van ggo-vergunningen te versnellen, moet de Commissie:
- de bestaande EU-wetgeving inzake ggo’s naar behoren toepassen
De veiligheidsbeoordeling van ggo’s moet worden verbeterd opdat ze enkel worden toegelaten “nadat er een wetenschappelijke beoordeling van het hoogste niveau … heeft plaatsgevonden van de risico's die de bedoelde producten inhouden voor de gezondheid van mens en dier en … voor het milieu”, zoals vereist door de ggo-wetgeving van de EU.[8]
Het historische vonnis van het Europese Hof van Justitie van 25 juli 2018 over de reikwijdte van de ggo-wetgeving van de EU moet ten volle worden toegepast.[9] Iedere poging om ggo’s die voortkomen uit nieuwe genmanipulatietechnieken zoals CRISPR-CAS uit te sluiten van de ggo-wetgeving van de EU moet worden verworpen.
- de ggo-wetgeving van de EU verstrengen
Huidige achterpoortjes in de etiketteringsregels van de EU voor ggo’s moeten worden gesloten om te verzekeren dat de gebruikers volledige informatie over de ggo’s hebben over het aanwenden van ggo’s in de voedselproductie. Op dit ogenblik moet voedsel verkregen van dieren die met ggo’s gevoed werden geen label krijgen.[10]
Tot slot is het dringend noodzakelijk het vergunningsproces voor ggo’s te hervormen om een volledige democratische controle op de vergunningsbeslissingen van de EU mogelijk te maken. Onze organisaties hebben in dat verband reeds aanbevelingen gepubliceerd.[11]
Voorzitster van der Leyen, uw Commissie heeft een ‘Europese Green Deal’ aangekondigd, om ons leefmilieu en het wereldklimaat beter te beschermen. We dringen erop aan dat u iedere afzwakking van de bestaande beschermingen onder het mom van het heffen van regelgevingsbarrières voor handel, wat deze doelstelling zou ondermijnen, verhindert.
Met de meeste hoogachting,
(De Engelstalige versie met de lijst van ondertekenaars vindt u hier.)
[1] Seattle To Brussels Network, 11 February 2020, Civil Society Statement EU-US Trade Talks.
[2] Politico Europe, 26 February 2020, EU mulls faster genetically modified food approvals for Trump.
[3] International Service for the Acquisition of Agri-biotech Applications (ISAAA), 2010, 2012, 2018.
[4] Volgens de ISAAA (International Service for the Acquisition of Agri-biotech Applications = Internationale Dienst voor de Verwerving van Agro-Biotech-Toepassingen) was in 2018 46% van de ggo-velden in de wereld bedekt met herbicidebestendige gewassen en nog eens 42% door gewassen die herbicidebestendigheid en bestendigheid tegen insecten combineerden.
[5] Greenpeace, November 2015, Twenty Years of Failure.
[6] Zie het onderzoeksproject RAGES (Risk Assessment of genetically engineered organisms in the EU and Switzerland = Risico-inschatting van genetisch gemanipuleerde organismen in de EU en Zwiterserland).
[7] Groenen, EVA, 10 oktober 2019, New Parliament reasserts its opposition to GMOs.
[8] Verordening (EG) nr. 1829/2003 van het Europees Parlement en de Raad van 22 september 2003 inzake genetisch gemodificeerde levensmiddelen en diervoeders.
[9] Europees Hof van Justitie, 25 juli 2018, Vonnis in zaak 528/16.
[10] Verordening (EG) nr. 1830/2003 van het Europees Parlement en de Raad van 22 september 2003 betreffende de traceerbaarheid en etikettering van genetisch gemodificeerde organismen.
[11] Friends of the Earth Europe, Greenpeace, HEAL, IFOAM EU and Pesticide Action Network Europe, 13 februari 2017, Joint letter on changes to EU decision-making concerning health, agriculture and food.
